Ishikawa / Balık Kılçığı Diyagramı
Gerek iş hayatı, gerek günlük yaşantımızda birçok problemlerle karşılaşmaktayız. Bu problemleri çözmeye nedenlerini tespit ederek başlayıp gerekli analiz yapılmasının ardından bulguları yorumlamak daha sağlıklı sonuçlar elde etmemizi sağlar. Bir problemin saptanması kadar gerekçelerinin saptanması da önemlidir. Bu gerekçeler görsel diyagramlar ile daha yorumlanabilir ve algılanabilir sonuçlar elde edebiliriz. İnceleyeceğimiz diyagram problem çözme aşamasında neden-sonuç, etki-tepki ilişkisi kurarak, problemin tanımlanmasında kullanılır.
Ishikawa diyagramı olarak da adlandırılan bu diyagram ilk olarak 1943 yılında, Kaoru Ishikawa tarafından kullanılmıştır. Daha çok kalite çalışmalarında ürün tasarımı ve kalite hatalarının engellenmesi hususları üzerinde kullanılan bu yöntemi ele almamın temel nedeni günlük hayata uyarlayarak güncel karşılaştığımız irili ufaklı problemlerin nedenlerinin tespiti ile problemin kaynağını bulabilmektir.
Balık kılçığı diyagramının bireyler üzerinde analitik düşünmeyi geliştirici özelliği bulundurması ve analiz etme becerisini geliştirmesi nedeniyle öğrencilerde öğrenim uygulamaları sırasında kullanılmasını öneririm. Birçok eğitim ve öğretim planlamalarında okullarda gösterilen bu teknik günlük yaşantıda da kullanılarak öğrencilerin kişisel gelişim ve analitik düşünme becerilerinin gelişimine katkı sağlanabilir.
Balık Kılçığı Diyagramı Nasıl Uygulanır?
- Problemin ne olduğu üzerine tartışılır. Problemle ilgili bilgi sahibi olan bir grup insan bir araya getirilir.
- Şekil olarak balık kılçığı çizilerek balığın baş kısmına seçilen problem yazılır. Ardından balığın kılçık kısımları oluşturularak probleme neden olan etkiler yani ana nedenler yazılır. Probleme göre ana nedenlerin yani kök neden kategorilerinin sayısı çeşitlilik gösterebilir.
- Kök nedenler oluşturulduktan sonra her kök nedene neden olabilecek alt nedenler belirlenir. Bu diyagramın başarıya ulaşabilmesi için, süreçle ilgili ne kadar çok insandan fikir sağlanırsa çalışmadan o kadar sağlıklı sonuçlar elde edilir. Bazı diyagramlarda farklı bir gösterimle kılçıkların orta kılçıktan sağ sol olarak iki bölüm bir taraf nedenler yazılırken, diğer tarafa sonuçlar yazılmaktadır.
Peki biz bu diyagramı günlük hayatımızda nasıl kullanacağız? Ne tür problemlerde nedenleri bulmamızı sağlar? Takım çalışması yapmasam tek başına da bu diyagramı uygulamak mümkün mü ve nasıl bir yarar sağlar? Daha önce de bahsettiğim gibi günlük hayatta birçok problemle karşılaşmaktayız. Öğrencinin ev ödevlerini yapmak yerine internet ve sosyal mecralarda gereğinden fazla vakit geçirmesi, aylık aldığımız maaşın ay ortasında bitmesi, dikkat dağınıklığı veya odak problemleri… Binlerce örnek sıralayabileceğimiz bu problemlerin yakın çevremizle nedenlerine inebileceğimiz gibi kendimize sorular sorarak veya karşımızdaki kişinin bize sorular sormasını sağlayarak nedenleri belirleyerek problemin kaynağını anlayabiliriz. Gelin beraber bir diyagram oluşturarak hepimizin karşılaşabileceği ciddi bir sorun olan aylık gelir yönetimini ele alalım. Beklenen gün gelmiştir ve maaşlar alınmıştır. Varsa kira derdimiz, fatura ödemeleri, okul taksitleri, vergiler, mutfak masrafları ve nicesi derken bazen işler umduğumuz gibi gitmeyebiliyor ve gelecek ayın maaş günü gelmeden bir bakmışız ki para bitmiş.
Şekil üzerinden de görüldüğü gibi insan, çevre, makine, yöntem gibi kök nedenler aylık gelirimizin ve harcamalarımızın planlı bir şekilde yapılamaması ve zamana oranlı olmaması ciddi bir soruna yol açmaktadır. Kök nedenlerin tespiti ardından ailemiz ile oturup fikir alışverişi yapılarak beslenme düzeninin nasıl olduğu, araç vb. bakım ve giderlerin karşılanması için plan uygulanması, alışverişte fuzuli harcamalar yapılmaması nedeniyle alışveriş listesi yapılmadan alışverişe çıkılması gibi alt nedenler de saptanarak probleme ilk olarak geniş bir çerçeveden, ardından ise derinlemesine bakılarak problemin etkileri incelenebilir. Sonuç olarak yapılması gerekenler, yapılmayanlar ya da eksiklikler listelenerek gerekli analiz ile daha sağlıklı sonuçlara ulaşılabilir.
Yönetim Bilişim Sistemleri (2016-2020)
Beykent Üniversitesi
