Porter’s Five Forces Tool ve Yönetim Bilişim Sistemleri Etkileşimi

Michael Eugene Porter’ın Five Forces Tool aslında bir iş yerinde gücün nerede olduğunu anlamaya yönelik basit ama güçlü bir araçtır. Ben ise Five Forces Analysis ile Yönetim Bilişim Sistemlerinin birbiri ile olan etkileşimi hakkında olan sürece dair yorumlarımı paylaşacağım.

Oldukça kullanışlı bir model olduğu bilinmekle birlikte mevcut rekabet konumunuzun gücücü anlamanıza destek sağlayacağı birçok danışman ve sektör temsilcileri tarafından desteklenmektedir. Ayrıca ileriye yönelik rekabet konumunuzun revize edilmesine yönelik bilgiye ulaşmanızı sağlayacak süreci de desteklemektedir.

Five Forces Analysis, bir iş ortamında rekabet gücünü belirleyen beş önemli güce sahip olduğunu varsaymaktadır.

• Tedarikçi Gücü (Supplier Power): Burada tedarikçilerin fiyatlarını arttırmanın ne kadar kolay olduğunu değerlendiriyorsunuz. Bu her bir girdinin tedarikçi sayısına, ürün veya hizmetin benzersizliğine, onların gücüne ve kontrolüne, bir diğerinden geçiş maliyetine vs. yol açmaktadır. Sahip olduğunuz tedarikçi seçenekleri ne kadar az olur ve tedarikçilerinizden yardım ister konumda olduğunuzda, tedarikçileriniz o kadar güçlü olur.
• Alıcı Gücü (Buyer Power): Burada alıcıların fiyatları aşağı çekmelerinin ne kadar kolay olduğunu kendimize sorabiliriz. Yine bu alıcıların sayısı, her bir müşterinin işletmeniz için önemi, ürünlerinizden ve hizmetlerinizden başkasınınkine geçiş maliyeti vb. ile ilgilidir. Az sayıda, güçlü müşteri ile ilgileniyorsanız, genellikle şartları müşteriler size yazılı olarak yönlendireceklerdir.
• Rekabetçi Rekabet (Competitive Rivalry): Burada önemli olan rakiplerinizin sayısı ve kapasitesidir. Birçok rakibiniz varsa ve eşit derecede cazip ürünler ve hizmetler sunarsanız, bu durumda biraz güçlü bir konumda olacaksınız. Zira tedarikçiler ve alıcılar sizinle iyi bir anlaşma yapmazlarsa başka yere gideceklerdir. Öte yandan, hiç kimse sizin yaptıklarınızı yapamazsa, sık sık muazzam bir gücünüz olabilir.
• İkame Tehditi (Threat of Substitution): Bu durumda müşterileriniz yapılan bir şey üzerinde sizin farklı yorum ve değer katmanızdan etkileneceklerdir.
• Yeni Giriş Tehditi (Threat of New Entry): Güç aynı zamanda insanların sizin pazarınıza girme yeteneklerini de tetikleyecektir. Piyasa girmek ve etkili bir şekilde rekabet etmek çok az maliyetli veya ölçekli ekonomi yoksa veya anahtar teknolojileriniz için çok az korumanız varsa, yeni rakipler piyasanıza hızlıca girebilir ve pozisyonunuzu zayıflatabilir. Girişe karşı güçlü ve dayanıklı engelleriniz varsa, elverişli bir konumu koruyabilir ve bunun avantajlarından yararlanabilirsiniz.

Bu güç dengesini işletmelerimize uyguladığımızda bir nevi iktidarın nerede olduğunu açıkça anlayabilir ve böylece bir güç durumundan adil bir avantaj elde edebilir ve/veya güç dengesinin zayıflık durumunu iyileştirebilir ve yanlış adımlardan kaçınabilirsiniz.

ERP projelerinde de yaşadığımız şirket içi güç savaşlarının da böylece bir nevi azalması söz konusu olacaktır. Çünkü iktidar ya da iktidarlar ERP projelerini de genelde olumsuz olarak etkilemektedirler.

Geleneksel olarak bu araç, yeni ürünlerin, hizmetlerin veya işletmelerin karlı olma potansiyeline sahip olup olmadığını belirlemek için kullanılır. Bununla birlikte diğer durumlarda güç dengelerini anlamak için kullanıldığında da çok aydınlatıcı veri elde etmek de pozitif katkı sağlamaktadır.

İşte tüm bu 5 güç dengesini uygulanabilir tarzda sağlayabilmek için veriye olan hakimiyetin bir kez daha önemini görmekteyiz.

Eğer tedarikçilerimiz ile yaşadığımız tüm teklif, termin süresi vb. maddeleri bir sistem içerisinde yönetmez ve hakim olmazsak belli bir zamandan sonra tedarikçi ile gerekli iletişimi sağlayacak veriye ulaşamıyor oluruz. Bu da bize para ve zaman kaybettirir.

Satışlarımız ve Müşteri Memnuniyeti hakkında gereken verilerin örneğin en basitinden kime, ne zaman, ne kadar, ne, hangi indirimle vb. ürün sattığımızı bile kayıt altında tutmak oldukça avantaj sağlayacaktır. Gerekli verilerin sistemde de bulunması ile düzenli çalışmalar da yapılabilecek ve müşteri memnuniyetini standart seviyeye taşımak da mümkün olacaktır.

Rekabetçi Rekabet, İkame Tehditi, Yeni Giriş Tehditi için de işletmemizde olan biten her sürecin verisini sistemde tutmanın ve bunu anlamlandırarak aksiyon alabilecek konum için gerekli bilgiye ulaşmamızın önemi günden güne artmaktadır.

Çok değerli vaktinizi ayırıp okuduğunuz için çok teşekkür ederim,

Faydalı olması dileğiyle,

Saygılarımla,

Ahmet Savaş Göktürk